Gelegenheid en Mogelijkheid

Gelegenheid & Mogelijkheid

Ik neem aan dat ik niet hoef uit te leggen dat Peter de schrijver van de boeken had moeten aanspreken toen er de gelegenheid voor was. Oftewel, hij had de mogelijkheid om de schrijver te spreken, maar hij heeft niet van de gelegenheid gebruik gemaakt.

Mogelijkheid gaat over het al dan niet mogelijk zijn van iets, wat kan gebeuren, wat gedaan kan worden.

Gelegenheid daarentegen duidt op een tijdstip of een situatie dat die mogelijkheid bestaat. Gelegenheid gaat over wanneer of in welke situatie.

We kunnen gelegenheid beschouwen als een schakelaar. Staat de schakelaar uit, dan bestaat mogelijkheid alleen in theorie maar niet werkelijk. Staat de schakelaar echter op ‘aan,’ dan bestaat mogelijkheid feitelijk. Pas indien de schakelaar aan staat kunnen mensen kiezen om dat wat mogelijk is wel of niet te doen. Staat de schakelaar uit, dan valt er niets te kiezen.

Gelegenheid is noodzakelijk voor mogelijkheid en mogelijkheid is afhankelijk van gelegenheid.

Ik zal de begrippen ‘mogelijkheid’ en ‘gelegenheid’ wat verder uitdiepen omdat volgens mij niet iedereen zich realiseert hoe belangrijk het is om ‘gelegenheid’ te herkennen en te onderscheiden van ‘mogelijkheid.’

Yesha’yahu 55

Yesha’yahu 55:6 is een bijbelvers over het belang van het begrip ‘gelegenheid.’

Zoekt YHWH, terwijl Hij zich laat vinden; roept Hem aan, terwijl Hij nabij is.

Terwijl is een voegwoord, en betekent ‘gedurende de tijd dat…’ Het woord ‘terwijl’ komt van ‘wijle,’ een oud Nederlands woord voor een korte of onbestemde tijd.

De essentie van Yesha’yahu 55:6 is dat de mogelijkheid om YHWH te vinden bestaat gedurende de tijd dat hij zich laat vinden. De lezer van Yesha’yahu wordt aangespoord om van die gelegenheid gebruik te maken, door YHWH dàn te zoeken.

Dit is het vers in de vertaling van de NBG.

Zoekt de HERE, terwijl Hij zich laat vinden; roept Hem aan, terwijl Hij nabij is. {Jesaja 55:6 - NBG 1954}

Terzijde: omdat ik het woord ‘HERE’ met hoofdletters als vervanging voor de naam YHWH verafschuw, net als hij zelf overigens, wil ik uitsluitend over YHWH praten door aan hem te refereren met zijn zijn naam YHWH. Dit in gehoorzaamheid aan de opdracht van de maker van hemel en aarde zelf, die hier diverse malen in duidelijke woorden op heeft gewezen. Zou dus vers 6 met eerbied vertaald zijn, dan had er gestaan:

Zoekt YHWH, terwijl Hij zich laat vinden; roept Hem aan, terwijl Hij nabij is. {Yesha’yahu 55:6 - De verbeterde NBG van 1954}

Impliciet houdt dit vers een waarschuwing in: er komt een tijd dat die gelegenheid niet langer zal bestaan en dat mensen YHWH niet meer zullen kunnen vinden. Dat wil dus niet zeggen dat ze hem daarna niet meer kunnen zoeken, maar dat het zinloos is om iemand te zoeken die niet gevonden kan worden.

Ook gehoor vinden gaat over een mogelijkheid, en ook deze mogelijkheid bestaat slechts gedurendende de tijd (de gelegenheid) dat hij nabij is, binnen gehoorsafstand. Met de bijbehorende waarschuwing: de gelegenheid om bij YHWH gehoor te vinden bestaat niet onbeperkt.

Christelijke uitleg

Veel bijbeluitleggers kijken heel anders tegen dit vers aan dan ik hierboven heb beschreven. Kijk maar eens hoe twee zeer bekende Engelse theologen de betekenis van Yesha’yahu 55:6 interpreteerden ter ondersteuning voor hun tradities.

Adam Clarke

Repent before ye die, for after death there is no conversion of the soul.

Adam Clarke beweert dus dat Yesha’yahu in vers 55:6 bedoelt dat mensen ‘God’ moet zoeken tijdens hun leven. Maar waarom zou de profeet zoiets zeggen? Het geldt toch voor alles, dat mensen dingen moeten doen tijdens hun leven? Niemand komt toch op de gedachte dat we iets moeten doen nadat we gestorven zijn?

Let op dat je je bekeert voordat je dood gaat want als je dood bent kan je je niet meer bekeren. Zie hier hoe vooroordeel het verstand van theologen benevelt. Adam Clarke had een enorme kennis en een werkelijk bewonderenswaardige ijver. Maar wanneer hij, zoals hier, een bijbeltekst tegenkwam waarvan de letterlijke betekenis niet paste in de tradities van zijn kerk, dan draaide hij net zo lang aan de knoppen van de woorden totdat hij precies die uitleg had geformuleerd die hij voor ogen had.

John Gill

The Lord is to be sought unto at all times, whenever the people of God meet together, […] so the Targum, “seek the fear of the Lord, while ye are alive.”

God is to be found, as Aben Ezra observes, in all places, and at all times; […] under the New Testament, all places are alike, and wherever the church and people of God meet together, there he is to be sought, and there he may be found, even in his house and ordinances.

John Gill gaat nog een stap verder dan Adam Clarke en beweert dus dat er in dit vers het tegenovergestelde bedoeld wordt dan wat er staat: Yesha’yahu zegt dat mensen YHWH moeten zoeken terwijl (gedurende de tijd dat) hij zich laat vinden, maar Gill zegt: niks daarvan, ‘God’ is altijd te vinden (“The Lord is to be sought unto at all times” en “God is to be found…at all times”).

De oproep van Yesha’yahu werd dus zo verdraaid dat het niet uit maakt wanneer mensen YHWH zoeken want hij kan altijd gevonden worden. Maar indien YHWH altijd te vinden is, dan is vers 6 toch gewoon overbodig?

Wel, John Gill, ook geen domme jongen, heeft dat natuurlijk ook bedacht en daarom komt hij met een andere slimmigheid: ‘terwijl’ heeft geen betrekking op tijd, maar op plaats.

Je moet God dus zoeken terwijl je in de kerk bent! Als je buiten de kerk bent dan kun je God niet vinden, maar als je bij elkaar bent in de kerk dan is God altijd vindbaar.

John Gill and Adam Clarke waren niet alleen beroemde mannen in hun eigen tijd, maar hun theologische geschriften, lijvige bijbelcommentaren, hebben tot op vandaag grote invloed op het denken van de kerk.

We moeten God zoeken tijdens ons leven, en indien we God zoeken wanneer we samen met andere gelovigen in de kerk zijn, dan kunnen we hem vinden. Zo bedachten het de theologen van vroeger, en zo denken het de meeste christenen vandaag nog steeds. Maar ze zitten er allemaal naast.

Prediker

Het idee dat YHWH niet meer kan worden gevonden omdat hij zich niet meer laat vinden, past niet in het geloof van de christen over een God die goed is, en is tegengesteld aan de opvatting dat God niet wil dat iemand verloren gaat.

Het opvallende daarbij is overigens dat christenen geen moeite hebben met het idee dat de mensen die niet uitverkoren zijn nooit tot geloof kunnen komen, maar wel moeite hebben met de gedachte dat mensen de God van het christendom niet kunnen vinden vanwege de beperking die hij stelt aan de tijd dat hij zich laat vinden.

Wat Yesha’yahu 55:6 blijkbaar moeilijk verteerbaar maakt voor christenen, is de boodschap dat het vinden van YHWH alleen tot succes kan leiden indien de mens op zoek gaat binnen de tijd die YHWH daarvoor heeft vastgesteld.

Hoofdstuk 3 van Prediker kent bijna iedere christen. Er is een tijd voor dit en er is een tijd voor dat. Lees Prediker aandachtig, en dan blijkt dat in alle voorbeelden die in hoofdstuk 3 genoemd worden, het ‘dat’ het tegenovergestelde is van het ‘dit.’ Een tijd voor baren en een tijd voor sterven, bijvoorbeeld, lijken misschien niet elkaars directe tegenovergestelde, want het tegenovergestelde van baren is niet baren en het tegenovergestelde van sterven is blijven leven. Maar ietwat anders verwoord blijkt het toch een antithese: er is een tijd om de wereld binnen te komen en er is een tijd om de wereld te verlaten.

Wat Yesha’yahu in hoofstuk 55:6 nu meedeelt, is dat dit ook van toepassing is aangaande het vinden van YHWH. Er is een tijd dat iemand YHWH kan vinden, maar er komt ook een tijd dat YHWH niet kan worden gevonden. En Yesha’yahu combineert deze mededeling met de waarschuwing: zoek hem dus zolang de gelegenheid bestaat dat hij te vinden is. Want het gaat er niet om of mensen gelegenheid hebben om YHWH te zoeken, het gaat erom dat mensen gedurende een bestemde tijd de gelegenheid hebben om hem te vinden!

Vaste tijden

Prediker 3:1 leert dat er voor alles een bestemde tijd is, en een vastgestelde tijd voor alle activiteiten onder de hemel. Zo is er is een tijd dat YHWH te vinden is voor mensen die hem zoeken, en er is een tijd dat hij niet meer gevonden kan worden door mensen die hem zoeken.

Er is een tijd dat YHWH nabij is en je hoort wanneer je hem roept, en er komt een tijd dat hij niet langer nabij is en het roepen dus niet meer hoort.

Veel mensen denken dat Prediker beschrijft hoe alles een tijd heeft in de zin van hoe alle dingen hun seizoen hebben. Maar dat is de halve waarheid. Want de diepere boodschap luidt dat er een bepaalde tijd is voor alle dingen, en een tijd dat ieder van die dingen niet meer kan.

Er is een tijd, gelegenheid, voor ieder ding onder de hemel, en er is een tijd dat er geen gelegenheid meer is voor ieder ding onder de hemel.

Er is een tijd voor oorlog en er is een tijd voor vrede. Dat wil zeggen dat wanneer het de tijd is voor oorlog, er geen vrede zal zijn. En zo is het ook met het zoeken. Er is een bepaalde tijd om YHWH te vinden en er is een vastgestelde tijd dat YHWH niet gevonden kan worden. Die tijden overlappen elkaar niet en de mogelijkheid om YHWH te vinden bestaat wel gedurende de vastgestelde tijd dat hij gevonden kan worden, maar niet wanneer de tijd is aangebroken dat hij niet meer kan worden gevonden.

De vastgestelde tijd dat YHWH gevonden kan worden is dus een gelegenheid. Mensen die van plan zijn om YHWH te zoeken, zouden van die gelegenheid gebruik moeten maken. Want er is ook een tijd vastgesteld dat YHWH niet gevonden kan worden.

Zoeken versus kwijt zijn

Laat er nou letterlijk in Prediker 3:6 beschreven staan wat het tegenovergestelde is van zoeken.

Het tegenovergestelde van zoeken, is niet-zoeken. Denken we. Want dit zijn de tegenstellingen die we gewend zijn. Fietsen en niet-fietsen. Eten en niet-eten. Maar deze ogenschijnlijke tegenstellingen betreffen uitsluitend de activiteit op zich en zeggen niets over het effect of resultaat.

• Het tegenovergestelde resultaat van eten is honger hebben.
• Het tegenovergestelde resultaat van fietsen is thuis blijven.
• Het tegenovergestelde resultaat van zoeken is niet vinden. En als je iets niet vindt, dan is het weg, verloren, verdwenen, vergaan. Het tegenovergestelde resultaat van zoeken is dus kwijt zijn.

kwijt

wat je niet meer kunt vinden {Dutch Monolingual Dictionary}

Wanneer iemand YHWH zoekt gedurende de tijd dat hij gevonden kan worden, dan levert dat op dat hij YHWH vindt. Want YHWH wordt gevonden door ieder die ernstig naar hem op zoek gaat, en zulks doet terwijl de gelegenheid bestaat.

Dan zult gij van daar YHWH, uw Elohiym, zoeken, en vinden; als gij Hem zoeken zult met uw ganse hart en met uw ganse ziel. {Deut 4:29, verbeterde Statenvertaling}

En kijk nou eens wat er staat in Prediker 3:6 als het tegenovergestelde van zoeken,

Prediker 3:6

A time for search and a time for loss; — Bible in Basic English

Een tijd om te zoeken, en een tijd om verloren te laten gaan — Statenvertaling

a time to search and a time to give up — New International Version

A time to get, and a time to lose; — King James Version

Het Hebreeuwse woord dat in onze westerse bijbels vertaald is met ‘loss,’ ‘to lose,’ ‘verloren te laten gaan,’ is le’abad. Dit woord komt op meerdere plaatsen voor in de bijbel en werd in de NBG vertaald met een verscheidenheid aan woorden, die echter in dezelfde richting wijzen.

abad

omkomen, verdwijnen, verloren gaan, vergaan, worden uitgeroeid, doen omkomen, opgeven, uitwissen, vernielen, ter dood brengen.

De bijbel versus de kerk

Naast de betekenissen van zoeken en vinden, en van mogelijkheid en gelegenheid, geldt er wat betreft het vinden van YHWH nog een andere belangrijke tegenstelling, namelijk de leer van de kerk die op dit punt lijnrecht indruist tegen de leer van de bijbel.

Het tegenovergestelde van YHWH zoeken is YHWH niet vinden. En het resultaat daarvan is dat je verloren gaat. Maar indien je YHWH zoekt, dan vindt je hem. Resultaat: je behoudenis.

Zo staat het in de bijbel. Maar de kerk heeft niets met die boodschap. De kerk heeft namelijk bepaald dat God zich aanbiedt aan mensen. Het initiatief gaat altijd van God uit, volgens de kerk.

De bijbel leert in niet mis te verstane woorden, dat de mens zelf op zoek moet gaan naar YHWH. Dan zal hij YHWH vinden en behouden worden.

De kerk leert daarentegen dat de mens zo verdorven is dat hij niets uit zichzelf kan doen dat goed is, en omdat het zoeken naar God iets goeds is, daarom kan de zondige mens dat dus ook niet. Dit staat onverbloemd verwoord in punt 1 van de gereformeerde leer en wordt onderwezen aan de seminaries waar de theologen vandaan komen die later op de kansels staan of boeken schrijven.

In het Engelse heet dit de doctrine van total depravity¹.

all people are spiritually dead (Eph. 2:1) and unable, apart from the inward stirrings of the Holy Spirit, to respond in faith to the offer of the Gospel. We must depend on a sovereign act of God to break the grip of sin.

De kerk beweert onomwonden het tegengestelde van wat de bijbel leert.

• Kerk: Je kan God niet zoeken want je bent totaal verdorven. Je kan alleen maar hopen dat de Heilige Geest je hart regenereert, en dan zal God zich aan je aanbieden.
• Bijbel: Zoek YHWH dan zal je hem vinden en behouden worden.

Volgens de kerk hebben mensen dus werkelijk niets zelf in te brengen? Is het echt zo erg? Is er dan helemaal niets waarin mensen het initiatief kunnen nemen teneinde toenadering te zoeken tot de schepper van hemel en aarde? Ja, toch, er is een sprankje hoop. Als je nu maar vaak naar de kerk gaat, dan kom je door de prediking van de dominee “onder het Woord” en daarmee geraak je in een situatie waarin de Geest van God je kan bereiken om je hart te regenereren.

Iedereen die ‘op zoek is naar God’ wil ik wijzen op de onweerlegbare realiteit van de tegenstelling tussen wat YHWH in zijn woord zegt en wat de kerk van de kansels predikt. Wanneer je naar een kerk gaat om God te vinden, dan zal je te horen zal krijgen dat de kerkleden voor je zullen bidden omdat de God van het christendom zich eerst aan jou moet aanbieden voordat jij pas in tweede instantie met je geregenereerd hart daarop kan reageren. Maar indien je YHWH Elohiym, de maker van hemel en aarde, wil vinden, wel, dan zal je met een grote boog om de kerken heen moeten lopen en zelf in je bijbel moeten gaan lezen.

Samenvatting

Alles bij elkaar genomen kunnen we nu dus een paar verzen uit de bijbel hopelijk beter begrijpen en tot een conclusie besluiten.

Zoeken en vinden

Dan zult gij van daar YHWH, uw Elohiym, zoeken, en vinden… — Deuteronomium 4:29, Statenvertaling

Er is een tijd van zoeken, en een tijd van verloren gaan.. — Prediker 3:6, Statenvertaling

Zoekt YHWH, terwijl Hij zich laat vinden… — Yesha’yahu 55:6

Ieder mens heeft de mogelijkheid om YHWH te zoeken, maar de gelegenheid om hem te vinden is niet onbeperkt. Maak dus gebruik van de tijd (de gelegenheid) dat YHWH zich laat vinden, want wanneer die gelegenheid voorbij is, is het de tijd van verloren gaan, verdwijnen en vergaan. En ga niet in een kerk zitten wachten totdat God zich een keer aan je aanbiedt, want dat is hetzelfde als de gelegenheid voorbij laten gaan.

De gelegenheid bestaat nu om zelf in de bijbel op zoek te gaan naar YHWH.

❧