Geloof

Het is wellicht raadzaam dat we het met elkaar eens zijn over de definitie van ‘geloof,’ want niets praat zo lekker langs elkaar heen dan wanneer we niet van elkaar weten welke betekenis we hechten aan de woorden die we gebruiken.

geloof

vertrouwen in God of goden of een goddelijke openbaring. {Prisma Woordenboek}

Volgens deze definitie betekent de zin Piet gelooft in God dat Piet vertrouwt in God. En ik denk dat de meeste mensen, en zeker de meeste christenen, hier prima mee kunnen leven. Maar schieten we er iets mee op, te weten dat ‘geloven in God’ de betekenis heeft van ‘vertrouwen in God?’ Nee, dus. De definitie is ten eerste fout omdat het nietszeggend is.

In het gewone spraakgebruik is het enkele woord woord ‘geloof’ bijna synoniem geworden met godsdienst en ‘geloof in God’ en de tweede reden om deze definitie af te keurden is omdat dit volstrekt onjuist is. Het begrip geloof behoort niet als vanzelfsprekend met God in verband te worden gebracht. Dit accent op God ligt aan de basis voor de valse tegenstelling (false dichotomy¹) tussen geloof en wetenschap.

geloof

kiezen wat je als waar zijnde aanneemt van wat niet zintuigelijk waarneembaar is. {Robert Esland}

Piet gelooft in God, betekent dat Piet ervoor gekozen heeft, om als waar zijnde aan te nemen dat God bestaat.

De zin Kees gelooft dat de NASA een nieuwe exoplaneet heeft ontdekt, betekent dat Kees ervoor gekozen heeft, om van mensen die hij nog nooit ontmoet heeft (ze wonen in de buurt van Houston, USA en Kees woont in Purmerend) als waar zijnde aan te nemen, dat de beweringen over het bestaan van exoplaneet Kepler 452b aan de andere kant van de Galaxy juist zijn. Let wel: zonder dat er ook maar één feitelijke observatie aan die beweringen ten grondslag ligt. Kees heeft ervoor gekozen om als waar zijnde aan te nemen dat exoplaneet 452b werkelijk bestaat.

De gangbare consensus die ‘geloof’ in verband brengt met God vind ik dus zeer misleidend, om deze twee redenen.

1. Omdat het begrip ‘geloof’ door Nederlandse woordenboeken primair in de categorie van religie is geplaatst, wordt verdoezeld dat bijna alles dat mensen aannemen zonder het zelf te hebben gezien of gehoord, onder het begrip ‘geloof’ behoort te vallen. Wat bijvoorbeeld de ruimtewetenschap ons vertelt over sterren en zwarte gaten wordt op basis van exact hetzelfde mechanisme door het grootste deel van de mensen aangenomen, als waarop christenen aannemen dat er ongeveer tweeduizend jaar geleden iemand namens Y’hoshua (of Jezus) geboren werd in een kribbe in Bethlehem.
2. De tweede reden waarom ik de gangbare definitie zeer beslist verwerp, is omdat het doorslaggevende fenomeen van vrije keus niet in de definitie wordt betrokken. Ik ben er vast van overtuigd, dat alle geloof het resultaat is van een wilsbeschikking van mensen. Men kiest ervoor om iets voor waar aan te nemen. Er is geen mens op aarde die ter wereld is gekomen met een aangeboren ‘geloof in God’, precies zoals er geen enkel mens op aarde rondloopt met een aangeboren geloof in het bestaan van exoplaneet Kepler 452b.

Met geloof bedoel ik dus:

Het begrip ‘geloof’ heeft niet exclusief of hoofdzakelijk betrekking op religie of metafysica. Ieder mens gelooft in vele dingen, of het nou geloof in de wetenschap is, of het geloof in eigen kunnen, of geloof in het bestaan van een leven na de dood, of een geloof in God. Mensen kiezen om iets voor waar te houden, en de eigen keuzes bepalen wat men gelooft.

Veel problemen in onze wereld zouden niet bestaan, wanneer mensen zouden weten dat het begrip ‘geloof’ door Nederlandse woordenboeken ten onrechte in de categorie van religie wordt geplaatst. Wellicht zou zelfs de tegenstelling tussen geloof en wetenschap niet bestaan.

voetnoten

❧