rubriek: Zonnestelsel

De Globus van de Aarde is geen planeet en beweegt niet om de Zon. Dat gelooft bijna niemand, en de meesten van jullie die dit lezen dus ook niet.
Maar waarom geloven jullie dan dat de aarde wel een planeet is die om de Zon draait? Heb je het zelf waargenomen?

Een van de verzinsels van de wetenschap is dat wij op een planeet wonen die Aarde heet, en dat deze planeet, met ons allemaal erop, met de niet voor te stellen snelheid van ca. 100.000 kilometer per uur door de ruimte jakkert 1.

We merken er helemaal niets van dat de Globus beweegt, maar we geloven het (bijna) allemaal, omdat we (bijna) allemaal nou eenmaal gek zijn op verhaaltjes. En bovendien, je moet toch wat geloven, nietwaar?

Welnu, ik verklaar dat de Globus onbeweeglijk op zijn plaats hangt, en dat we daarom dus niets merken van een beweging. Onbeweeglijk betekent nou eenmaal niet bewegen, en wanneer we ons allemaal bevinden op een Aarde die niet beweegt, dan is het niet zo moeilijk om te begrijpen dat we daarom dan ook geen beweging waarnemen.

Hoe weet je dat je beweegt wanneer je in je Alfa met een snelheid van 166 km/uur over de Autobahn rijdt? Omdat je ziet dat je beweegt! En je voelt het aan de (rij)wind wanneer je je hoofd buiten het raampje steekt. En je tank raakt leeg want bewegen kost energie.

Hoe weet je dat je beweegt, wanneer je in een vliegtuig zit en met een snelheid van ca. 900 km/uur door het luchtruim vliegt? Omdat je ziet dat de schaduw van het vliegtuig over de wolken beweegt. En hoe weet je dat het geen optische illusie is van die schaduw? Hoe weet je dat het niet de wolken zijn die onder jouw bewegen terwijl het vliegtuig misschien stil in de lucht hangt? Omdat je weet dat een vliegtuig, wanneer het niet een met zekere minimale snelheid beweegt, als een baksteen uit de hemel zou vallen. We weten namelijk allemaal, dat een grote ballon wel stil in de lucht kan hangen, maar een vliegtuig niet.

Hoe weet je dat je beweegt, wanneer je als passagier op SpacePlanet Earth met een snelheid van 100.000 kmh door het Universum scheurt? Omdat een paar mensen het beweren, en omdat je hebt besloten om die bewering als 100% feitelijk waar aan te nemen. Je ziet het niet, je voelt het niet, je hoort het niet, je ruikt het niet, je proeft het niet, kortom, op geen enkele wijze merk je er iets van, maar je gelooft het.

Ik zie het ook niet, net als jullie, en ik hoor het ook niet, net als jullie, en ik ruik het ook niet, net als jullie. Maar ik geloof het dus niet, in tegenstelling tot de meesten van jullie. Wat ik geloof, is dat mijn eigen zintuigen mij niet bedriegen, maar jullie geloven (bijna) allemaal dat jullie eigen zintuigen je wel bedriegen.

Maar waarom geloven jullie dat?

Ik heb gemerkt dat de meeste mensen de waarnemingen van hun eigen zintuigen moeiteloos inruilen voor de tegengestelde beweringen van mensen die ze niet kennen, enkel en alleen omdat die mensen een academische titel hebben. Ik vind dat onvoorstelbaar.

De Globus van de Aarde hangt stil op zijn plaats. Onbeweeglijk. En daarom lijkt het niet alleen alsof we niet bewegen, het is ook zo, dat we niet bewegen. Schijn bedriegt niet altijd; het komt ook vaak voor dat zoals iets lijkt te zijn precies overeenkomt met zoals iets daadwerkelijk is.

Wanneer iets lijkt te zijn zoals het is, en het blijkt ook zo te zijn, dan kost het de meeste mensen geen enkele moeite om zich erbij neer te leggen. Oftewel, dat wat blijkt bewijst dat wat lijkt. Anders gezegd, wanneer een verschijning (lijken) overeenkomt met de eigen zintuigelijke waarneming (blijken), dan leiden heel veel mensen daaruit af, dat lijken en blijken op een feitelijke waarheid duiden.

Behalve wanneer een paar academisch opgeleide hotemetoten, met wie de meesten van ons nog nooit gesproken hebben, luidkeels proclameren dat onze waarneming ons bedriegt! Dan geloven heel veel mensen ineens, dat lijken en blijken niet meer in elkaars verlengde liggen. Dan zijn mensen bereid om te geloven dat hetgeen lijkt te zijn, desondanks niet waar is, zonder dat er ook maar enig bewijs voor nodig is waarmee dat ook klaarblijkelijk wordt aangetoond. Ja, zelfs wanneer blijkt dat iets waar is, geloven ze het nog niet. Moeiteloos geven mensen het getuigenis van hun eigen zintuigen op in ruil voor de beweringen van goedbetaalde fantasten.

De eigen zintuigelijke2 waarneming waarop ik mijn zekerheid baseer is de stand van de Globus van de Aarde ten opzichte van Polaris, ook Noordster of Poolster genoemd.

Het lijkt dat onze Globus stil hangt in het Universum. Zowel de positie als de ashoek van de Globus van de Aarde ten opzichte van Polaris veranderen niet. Net zomin overigens als onze positie ten opzichte van de Celestial South Pole. Dat betekent dat het erop lijkt, dat de Globus van de Aarde zich niet in een baan om de zon beweegt, want die baan heeft een diameter van 300 miljoen kilometer en het lijkt onmogelijk, dat iemand door een telescoop naar Polaris kijkt, en dan wacht tot de Globus met die telescoop erop 300 miljoen kilometer verderop staat, en dan nog een keer door diezelfde telescoop kijkt (die nog exact hetzelfde staat uitgericht) om dan nog steeds Polaris in de cross hairs te zien staan. En ten aanzien van de ashoek is er ook een argument dat het tollen van de Globus weerlegt.

Probeer dit maar eens. Je zit in je auto. Je draait je hoofd opzij naar links en je kijkt naar een punt aan de horizon. Dan ga je 30 kilometer rijden over een rechte weg terwijl dat punt links van je blijft. Je rijdt dus niet naar dat punt toe, maar je rijdt er ongeveer evenwijdig3 aan. Na die 30 kilometer wil je weer naar dat punt kijken. Moet je nu je hoofd verder draaien om dat punt nog steeds te zien? Natuurlijk, je moet je hoofd al verder opzij draaien nadat je slechts 5 kilometer hebt afgelegd (op een rechte weg). Maar wanneer onze globus zich over een afstand van 300 miljoen kilometer verplaatst, dan hoeven we opeens niet meer ons hoofd te draaien?

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de bocht die we maken. We vliegen namelijk niet alleen door de ruimte over een afstand van hemelsbreed4 300 miljoen kilometer, maar tijdens die vlucht vliegen we ook nog eens 150 miljoen kilometer zijwaarts. En op de terugweg reizen we aan de andere kant om de zon, dus 150 miljoen kilometer de andere richting op. En al die tijd blijft Polaris onveranderlijk in onze telescoop staan???!!!???

Dat is zo iets als wanneer je een autorit maakt over een lengte van bijvoorbeeld 10 kilometer en de hele tijd kijk je naar een punt aan de horizon terwijl de weg waarover je rijdt niet recht is, maar een lange bocht naar rechts maakt. Dus je zit in de auto, je kijkt naar een punt helemaal aan het eind van de horizon, en de hele rit, ook gedurende de bocht, kun je dat punt blijven zien zonder dat je je hoofd hoeft te verdraaien. Is er iemand die dat gelooft?

Warempel, als het om de baan van de Aarde om de Zon gaat, dan zijn er miljarden mensen die het geloven.

Illustratie overgenomen uit een artikel in Universe Today5

Deze illustratie toont de omloop van de Globus van de Aarde volgens de huidige stand van de wetenschap. De middellijn van de omloop is 300 miljoen kilometer, dat is dus de hemelsbreed afgelegde afstand na zes maanden vliegen. Maar omdat de Aarde voorlangs de Zon vliegt, en later in het jaar achterlangs, wordt er iedere drie maanden ook een bocht afgelegd van 150 miljoen kilometer ten opzichte van die middellijn.

Je zou denken dat iedereen aan de hand van deze tekening begrijpt, dat wanneer de Aarde aan de ene kant van de Zon staat en je kijkt door een telescoop naar Polaris, je de uitrichting van de telescoop moet verdraaien om Polaris nog steeds te kunnen zien wanneer de Aarde aan de andere kant van de Zon staat. Niets is echter minder waar. Iedereen blijft stug geloven in het sprookje van de voortrazende Aarde.

Maar is het inderdaad zo dat niemand vragen stelt?

Ja, Op Quora, bijvoorbeeld, en nog wat plekken zijn er enkele mensen die zich erover verbazen dat Polaris zich vanuit onze waarneming niet schijnt te verplaatsen hoewel men dat wel verwacht op grond van ‘het feit’ dat de aarde om de zon draait. Op 1 januari staat de Globus van de Aarde aan de ene kant van de zon en op 1 juli staan we 300 miljoen kilometer verderop; hoe kan het dan dat het voor onze waarneming lijkt dat Polaris niet van plaats verandert?

Zo’n vraag leidt dan tot een stroom van reacties van mensen die allemaal van zichzelf vinden dat ze de zware verantwoording dragen om ‘de wetenschap’ te verdedigen. En die komen dan met allerlei ‘verklaringen,’ waarvan de meest voorkomende is, dat Polaris zo onmetelijk ver weg staat, dat onze reis van 300 miljoen kilometer in het niet valt ten opzicht van onze afstand tot Polaris, en dat we daarom de parallax van Polaris niet kunnen meten of zien. Met de tekening in gedachten moet je je dus voorstellen, dat het stipje van Polaris zich op enkele kilometers boven je beeldscherm bevindt.

En dit soort ‘verklaringen’ wordt op scholen onderwezen, en aan universiteiten geleerd.

Parallax is overigens, volgens het Prisma woordenboek, “de hoek waaronder men een hemellichaam ziet vanuit de uiteinden van een koorde van de aarde of van de aardbaan.” We kijken op 1 januari naar Polaris en op 1 juli opnieuw. Dan is er zeg maar sprake van een koorde van 300 miljoen kilometer, en zou je verwachten dat de hoek waaronder we naar de poolster kijken aan het ene punt van die koorde anders is dan vanaf het tegenoverliggende punt van die koorde. Of zoals in het voorbeeld van de auto: je kijkt naar een kerktoren aan de horizon, je rijdt tien kilometer en kijkt weer naar het zelfde punt, dan geeft parallax de hoek aan waarmee je je hoofd hebt moeten draaien om die kerktoren te kunnen blijven zien.

Het aardige van het verhaal is dat praktisch alle mensen met wie ik hierover heb gesproken, van mening zijn dat ik ver-schrik-ke-lijk naïef ben. Niet omdat ze mijn argument kunnen weerleggen, maar omdat ik niet wil aannemen wat de wetenschap beweert. Mensen lachen me hartelijk uit, en begrijpen niet dat ik niet hetzelfde denk als wat de meerderheid denkt. Wanneer je er even over nadenkt gaat het dus niet eens over parallax, of de werking van het universum, maar om het feit dat een individu de audacity6 heeft om niet hetzelfde te geloven dan wat de kudde gelooft.

Niet meedoen met de massa wordt vaak ogenblikkelijk opgevat als een vorm van verzet, als opstandigheid en ongehoorzaamheid, maar waarom is dat? Het hele volk wil in sprookjes geloven en een enkeling niet, waarom is dat gelijk negatief? Waarom kunnen mensen niet accepteren dat het in wezen alleen maar een uiting is van onafhankelijk denken? En is veel van wat het leven leuk maakt niet het resultaat van individuen die onafhankelijk hebben gedacht?

Wel, het is negatief omdat het bedreigend is. Iemand die zich niet conformeert aan de heersende tijdgeest betwijfelt de mening van de massa. En omdat de meeste mensen bij gebrek aan eigen overtuigingen alleen nog maar de mening van de massa hebben om zich aan vast te houden, daarom leidt twijfel bij hen tot onzekerheid.

Enfin. het zij zo. We houden elkaar mooi in evenwicht: aan de ene kant ik, en aan de andere kant bijna de hele mensheid. En het gekke is, ik heb daar vrede mee en kan er prima mee omgaan, maar de mensen die ik hierover heb gesproken werden er toch onrustig van.


  1. Iedereen op Aarde is een reiziger door de ruimte. Ten eerste zoeft de Aarde rond de Zon met een snelheid van 30 km per seconde, 45 keer zo snel als de Concorde. Het duurt 365 dagen (een jaar) voordat de Aarde een keer volledig om de Zon is gedraaid.
    Verder draait de Aarde heel snel om haar as, net als een tol die een beetje schuin staat. De mensen rond de evenaar verplaatsen zich van west naar oost met een snelheid van 1.670 km per uur. (Bij de polen is die snelheid lager.) Maar omdat alles om ons heen even snel beweegt, merken we er meestal niets van dat we ons zo snel verplaatsen. Om te zien dat dat zo is, hoef je maar naar de Zon, de Maan en de sterren te kijken, want het is net of zij langs de hemel bewegen.
    European Space Agency Space for kids. “Planeten en hun manen”. Retrieved: 10 February 2016. «http://www.esa.int/esaKIDSnl/SEMQ9UMZCIE_OurUniverse_0.html» 

  2. Alles wat blijkt te zijn is op basis van zintuigelijke waarneming en daarom zou het misschien beter zijn om te spreken over zintuigeblijke waarneming. 

  3. evenwijdig kennen we als parallel, maar betekent letterlijk ‘even wijd verwijderd.’ Het woord ‘even’ betekent ‘gelijk’ en ‘wijd’ betekent oorspronkelijk ‘uiteen.’ Dus indien een weg evenwijdig loopt aan de horizon betekent dit dat die weg en de horizon overal gelijk uiteen zijn. 

  4. Dit is de eerste keer dat ik de term ‘hemelsbreed’ in letterlijke zin kon gebruiken. 

  5. Matt Williams. What is the Earth’s Axial Tilt? Universe Today. December 2017. 

  6. Audacity is een Engels zelfstandig naamwoord dat in het Nederlands vertaald wordt door de bijvoeglijk naamwoorden ‘schaamteloos’ en ‘brutaal,’ maar die Nederlandse begrippen hebben een negatieve connotatie welke in het Engelse woord niet aanwezig is. Bovendien geven ‘schaamteloos’ en ‘brutaal’ niet weer waar het over gaat. En tenslotte is het onjuist om in een woordenboek een zelfstandig naamwoord zonder meer te vertalen door een bijvoeglijk naamwoord.

    De andere suggestie van het Prisma Woordenboek is ‘gedurfdheid’ en dat is weliswaar een zelfstandig naamwoord, maar ik vind het een non-woord en het bestaat zelfs niet in de 13e editie van de Dikke van Dale.

    Een veel beter woord voor audacity is het Franse woord ‘bravoure,’ dat zo is ingeburgerd in onze taal dat we het gewoon kunnen gebruiken zonder angst om niet te worden begrepen.

    Bravoure is gerelateerd aan het Italiaanse ‘bravo!’ dat heel vaak wordt gebruikt als instemming, compliment, met iets dat gezegd wordt dat juist is. Daar komt ook het gebruik vandaan om ‘Bravo!!’ te roepen bij artistieke prestaties.

    Verder kunnen we zinnen, waar het Engelse zelfstandig naamwoord audacity in voorkomt, wel in het Nederlands vertalen met bijvoeglijke naamwoorden als vermetel, gewaagd, gedurfd, maar alleen indien we het hulpwerkwoord veranderen. A person who has audacity wordt dan iemand die vermetel is.

    Terzijde: Audacity is de naam van een zeer popular audio programma voor personal computers, en ook dat wijst erop dat het woord audacity niets te maken heeft met begrippen als schaamteloos en brutaal.

    Audacity is positief. Bravoure is positief. Bravo is positief.

    Schaamteloos is negatief. Brutaal is overwgened negatief. Het is dus ronduit fout van Nederlandse woordenboeken om het woord audacity dat een positieve connotatie heeft te ‘vertalen’ door Nederlandse woorden met een negatieve klank.

     


Tags: Globus, astronomie
Geschreven: 16 november 2015
Je bent hier:  Inhoud Nederlands » Onderwerpen » Kosmos » De Globus