Zoeken en vinden

Yesha’yahu 55

Yesha’yahu 55:6 is een bijbelvers over het verschil tussen ‘gelegenheid’ en ‘mogelijkheid.’ Het is een vers waarvan de boodschap door theologen is weggeredeneerd omdat de gedachte dat mensen ‘God’ moeten zoeken totaal niet past binnen de kerkelijke dogma’s van uitverkiezing en totale verdorvenheid.

Gelegenheid & mogelijkheid

Terwijl is een voegwoord, en betekent ‘gedurende de tijd dat…’ Het woord ‘terwijl’ komt van ‘wijle,’ een oud Nederlands woord voor een korte of onbestemde tijd.

De essentie van Yesha’yahu 55:6 is dat de gelegenheid om YHWH te vinden niet zonder einde is. Integendeel, er is een beperkte gelegenheid om hem te vinden, en dit vers in Yesha’yahu is een aansporing om van die gelegenheid gebruik te maken, door YHWH dàn te zoeken.

Het zinsdeel ‘zoekt YHWH’ betreft een mogelijkheid. Mensen kunnen kiezen om YHWH te zoeken en mensen kunnen er natuurlijk ook voor kiezen om dat niet te doen.

Het volgende deel van de zin, ‘terwijl hij zich laat vinden,’ beschrijft de gelegenheid. Mensen die ervoor kiezen om YHWH te zoeken zullen succesvol zijn indien ze van die gelegenheid gebruik maken.

De bedoeling van dit vers is om aan te geven dat er een tijd komt dat de gelegenheid om YHWH te vinden niet meer zal bestaan. Dat wil dus niet zeggen dat mensen hem daarna niet meer zouden kunnen zoeken (de mogelijkheid van zoeken blijft bestaan), maar wel dat het zoeken dan zinloos is (de gelegenheid om te vinden is verdwenen).

Ook het tweede deel van vers zes, gehoor vinden, duidt op een mogelijkheid, en ook deze mogelijkheid bestaat slechts gedurende de tijd (de gelegenheid) dat hij nabij is, binnen gehoorsafstand, zeg maar. Met de bijbehorende waarschuwing: de gelegenheid om bij YHWH gehoor te vinden bestaat niet onbeperkt.

• Peter had de schrijver moeten spreken terwijl ze samen in de trein zaten. ‘Terwijl Peter en de schrijver samen in de trein zitten’ beschrijft de gelegenheid dat de mogelijkheid bestond om de schrijver te spreken.
• Men moet het ijzer smeden terwijl het heet is. ‘Terwijl het ijzer heet is’ beschrijft de gelegenheid dat de mogelijkheid bestaat om het ijzer te smeden.
• Men moet YHWH zoeken terwijl hij zich laat vinden. ‘Terwijl hij zich laat vinden’ omschrijft de gelegenheid dat de mogelijkheid bestaat om YHWH te vinden.

Christelijke uitleg

Bijbeluitleggers kijken heel anders tegen deze verzen aan dan ik hierboven beschrijf. Dat komt omdat theologen bijbelteksten zo uitleggen dat ze de tradities en geloofsartikelen van de kerk ondersteunen.

God aanroepen terwijl hij nabij, bijvoorbeeld, is voor veel christenen een nutteloze aansporing. De kerk leert immers dat God altijd alom aanwezig is. Zou hij het roepen van mensen niet horen omdat hij even niet in de buurt is? Het idee dat Yesha’yahu 55:6 “roept hem aan terwijl hij nabij is” letterlijk moet worden opgevat, heeft niet veel aanhangers.

Kijk maar eens hoe twee zeer bekende Engelse theologen de betekenis van Yesha’yahu 55:6 interpreteren als ondersteuning voor hun tradities.

Adam Clarke

Repent before ye die, for after death there is no conversion of the soul.

Adam Clarke beweert dus dat Yesha’yahu in vers 55:6 bedoelt dat mensen zich moeten bekeren tijdens hun leven omdat ze na de dood daar niet meer toe in staat zijn. Maar waarom zou de profeet zoiets zeggen? Het geldt toch voor alles, dat mensen dingen moeten doen tijdens hun leven? Niemand komt toch op de gedachte dat we iets moeten doen nadat we gestorven zijn?

En dan laat ik nog even buiten beschouwing dat dat er in Yesha’yahu 55:6 überhaupt niet over bekeren wordt gesproken.

Adam Clarke had een enorme kennis en een werkelijk bewonderenswaardige ijver. Maar wanneer hij, zoals hier, een bijbeltekst tegenkwam waarvan de letterlijke betekenis niet paste in de tradities van zijn kerk, dan draaide hij net zo lang aan de knoppen van de woorden totdat hij precies die uitleg had geformuleerd die hij voor ogen had.

John Gill

The Lord is to be sought unto at all times, whenever the people of God meet together, […] so the Targum, “seek the fear of the Lord, while ye are alive.”

God is to be found, as Aben Ezra observes, in all places, and at all times; […] under the New Testament, all places are alike, and wherever the church and people of God meet together, there he is to be sought, and there he may be found, even in his house and ordinances.

John Gill gaat nog een stap verder dan Adam Clarke en beweert hier dat er in dit vers het tegenovergestelde bedoeld wordt dan wat er staat: Yesha’yahu zegt dat mensen YHWH moeten zoeken terwijl (gedurende de tijd dat) hij zich laat vinden, maar Gill zegt: niks daarvan, ‘God’ is altijd te vinden (The Lord is to be sought unto at all times; God is to be found…at all times).

De oproep van Yesha’yahu wordt dan in de handen van John Gill eigenlijk: je moet ‘God’ zoeken en het maakt niet uit wanneer want hij kan altijd gevonden worden. Maar indien YHWH altijd te vinden is, waarom staat vers 6 dan in de bijbel?

Wel, John Gill, ook geen domme jongen, heeft daar natuurlijk over nagedacht en daarom komt hij met een andere slimmigheid: terwijl heeft geen betrekking op tijd, maar op plaats!

Je moet ‘God’ zoeken terwijl je in de kerk bent! Als je buiten de kerk bent dan kun je ‘God’ niet vinden, maar als je bij elkaar bent in de kerk dan is ‘God’ altijd vindbaar.

John Gill and Adam Clarke waren niet alleen beroemde mannen in hun eigen tijd, maar hun theologische geschriften, lijvige bijbelcommentaren, hebben tot vandaag grote invloed op het denken van de kerk.

We moeten ‘God’ zoeken tijdens ons leven, en dat zoeken van ‘God’ kan altijd wanneer we maar samen met andere gelovigen in de kerk zijn, zo bedachten de theologen van vroeger. En ze hebben daarmee het denken van volgende generaties verregaand beïnvloed.

Tekst voor Tekst

De huisuitlegger van de gereformeerde kerk in Nederland borduurt verder op die theologie maar draait de essentie om. De bijbel zegt duidelijk dat mensen YHWH moeten zoeken, maar de kerk leert dat mensen zo verrot zijn dat ze niet eens uit zichzelf naar ‘God’ op zoek kunnen. Daarom zal ‘God’ dus niet worden gevonden vanwege dat mensen hem zoeken, maar wordt ‘God’ gevonden vanwege dat hij zich aanbiedt.

De bedoeling is hier: aanvaardt het heil nu God het u aanbiedt; neemt de toevlucht tot Hem, die met Zijn verlossing nabij is.

Zie je hoe ze het verdraaien? Ten eerste gaat Yesha’yahu 55:6 helemaal niet over ‘het heil,’ wat dat dan ook betekenen mag, maar bovenal zijn de professoren van de gereformeerde kerk niet van plan om in te stemmen met de bijbelse boodschap dat mensen YHWH moeten zoeken. Stel je voor dat mensen zelf enig initiatief zouden kunnen nemen, dat zal niet waar zijn!

Mensen moeten niet op zoek gaan, nee, mensen moeten samenkomen in de kerk (John Gill) zolang ze nog in leven zijn (Adam Clarke) en dan moeten die mensen God’s heil aannemen dat hij dan aanbiedt (Tekst voor Tekst).

Samenvatting

De bijbel zegt:

Zoekt YHWH, terwijl Hij zich laat vinden
roept Hem aan, terwijl Hij nabij is.

De bijbel is duidelijk. Het initiatief ligt bij de mens, en het is zaak om YHWH te zoeken terwijl de gelegenheid bestaat dat hij kan worden gevonden.

De theologie wil ons doen geloven dat er iets heel anders bedoeld wordt:

Zoek God terwijl je leeft, maar omdat je totaal verrot ben kun je dat niet in de praktijk brengen. Je kunt echter wel naar de kerk gaan waar God zich aan je kan aanbieden.

Het theologisch apparaat in vastgeroest in de dogma’s van uitverkiezing en totale verdorvenheid, en daarom moet het initiatief altijd bij God liggen. Een mens kan God alleen maar aannemen nadat God zich eerst in de kerk aan die mens heeft aangeboden. En indien God het initiatief niet neemt, tja, dan ben je blijkbaar niet uitverkoren.

Salomo schreef:

Er is een tijd om te zoeken en een tijd om verloren te gaan.

Lennaert Nijgh schreef (en Boudewijn de Groot zong):

…want er komen andere tijden.

Beste mensen, Yesha’yahu 55:6 is niet een oproep maar een waarschuwing: er komt een tijd dat YHWH niet meer gevonden kan worden. Dan bestaat de mogelijkheid nog steeds om hem te zoeken, maar dan bestaat de gelegenheid niet meer om hem te vinden.

❧