Afspraak tussen zerken

EXT. ZELFDE STAD - BEGRAAFPLAATS - DAG

Een voorname woonwijk met brede lanen. Alle huizen zijn van baksteen, beton is niet te vinden. Eind 19e eeuw, begin 20ste eeuw. Tussen twee avenues bevindt zich een ommuurde begraafplaats. Veel bomen. Oude, grote grafstenen, sommige half scheef. Veel marmer. Vredige rust en vogelgezang. Voor de imposante dubbele toegangspoort van rijk geornamenteerd zwartgelakt gietijzer staat Rombout. Hij wacht.

Een taxi stopt voor de poort. Livinia, blauwe bloes en rode rok, stapt uit. Met een blijde lach op haar gezicht stapt ze op Rombout toe, en naast elkaar wandelen ze door de poort. Even later komen ze aan bij een stuk gras, in de schaduw van een oude Kastanjeboom. Hier staat een bistro tafeltje met twee stoeltjes. Rombout gaat achter één van de stoeltjes staan en nodigt Livinia uit te gaan zitten. Dan neemt hij plaats tegenover haar.

ROMBOUT

Gister zei je dat je je hele leven hebt gewacht om op een kerkhof af te spreken, dus ik ben bang dat ik je nu teleurstellen moet. Want eigenlijk is dit geen kerkhof.

LIVINIA

Omdat er geen kerk in de buurt is? Nou, dat vind ik juist helemaal geen teleurstelling.

ROMBOUT

Haha. Maar inderdaad, dit is een begraafplaats zonder kerk, dus wel een hof maar geen kerkhof.

LIVINIA

Is het belangrijk? Ik vind het nog steeds enorm leuk.

ROMBOUT

Ik ook. Nee, belangrijk is het niet. Maar toen ik het realiseerde kwam dat gezegde bij me op over de dader die op het kerkhof ligt, en dat vond ik ineens een beetje onlogisch. Want toen die spreuk ontstond geloofde iedereen dat slechte mensen niet naar de hemel gingen, en aangezien daders slechte mensen waren, zouden ze dus niet op een kerkhof terechtkomen. Veel eerder op een armelui’s begraafplaats.

2.

LIVINIA

Maar die spreuk gaat toch niet over een specifieke dader? Er wordt in zijn algemeenheid mee bedoeld dat niemand weet wie de dader is van een misdaad.

ROMBOUT

En hoe komt het dat niemand weet wie de dader van een misdrijf is?

LIVINIA

Indien de dader niet gepakt is.

ROMBOUT

Niet gepakt, inderdaad, en de dader heeft zich ook niet gemeld.

LIVINIA

En?

ROMBOUT

De dader heeft dus ook geen vergeving gevraagd.

LIVINIA

Ah, de dader heeft een misdrijf gepleegd, en geen vergeving gevraagd, dus is zijn misdaad niet vergeven, en daarom heeft hij niet het laatste sacrament ontvangen en is hij niet behouden en dus mag hij niet worden begraven in de heilige grond van een kerkhof.

ROMBOUT

Ik denk dat het inderdaad zo ongeveer toeging in de katholieke kerk. En de protestantse kerken waren misschien minder rigide over sacramenten, maar ik sluit niet uit dat mensen als John Knox en Johannes Calvijn net zo wreed en onverbiddelijk waren.

LIVINIA

Calvijn wreed? Ik heb altijd gedacht dat hij een oprechte christen was. Zo’n beetje de vader van de gereformeerde kerk.

3.

ROMBOUT

Is de gereformeerde kerk niet wreed dan? Volgens mij zijn er geen dominee’s die qua hypocrisie en arrogantie ten opzichte van andersdenkenden ook maar in de buurt komen van de gereformeerde discipelen van Knox en Calvijn.

LIVINIA

Ik heb eens een vriendje gehad die heel gereformeerd was. Tja, die was inderdaad erg strikt. Toen hij eindelijk had begrepen dat ik niet zou gaan geloven in de drie-eenheid, heeft hij het uitgemaakt.

ROMBOUT

Wat een sukkel!

Livinia schiet in de lach. Dan kijkt ze verbaasd op. Een OBER, Italiaans uiterlijk, gekleed in traditioneel zwart met een beetje wit, komt plotseling en onaangekondigd tevoorschijn achter één van de grafzerken. Hooggeheven dienblad. Hij zet twee glazen neer, en schenkt dan witte wijn in.

OBER

Een Pouilly Fuisée, 2005.

Livinia klapt in haar handen.

ROMBOUT

Okay voor je?

Livinia heft haar glas.

LIVINIA

Met deze wijn wil ik wel begraven worden.

ROMBOUT

Hopelijk niet vandaag.

De ober haalt intussen van achter de grafzerk een emmer met ijsblokjes die hij aan het tafeltje hangt, en plaatst de fles in het ijs. Dan loopt hij nogmaals en komt met een tweede dienblad, met daarop een plank met enkele soorten kaas en een schaal met dampend warme bitterballen.

OBER

Oud belegen. Bitterballen met hertenvlees. Pas op, ze zijn erg heet van binnen.

4.

LIVINIA

Staat er soms een oven achter die grafzerk?

OBER

Ja, ik heb het graf daarachter opengemaakt omdat ik dacht dat het leeg was, en dat bleek te kloppen. Dus kon ik er mooi een houtskoolvuurtje in stoken.

LIVINIA

Leeg? Lagen er geen botten in?

OBER

Nee, het graf was echt leeg. Nooit gebruikt.

ROMBOUT

Interessant. En welke naam staat er op de grafsteen?

OBER

Twee namen en een lange zin. Wacht, ik heb het opgeschreven… Ooit zullen hier rusten Rombout en Livinia. Op deze plek hebben ze elkaar voor het eerst gekust, en daarna zijn ze niet meer uit elkaar gegaan. Beiden leefden van 1970 tot weten we nog niet.

ROMBOUT

Oh, nu begrijp ik waarom je dacht dat het leeg was.

LIVINIA

Rombout, ben jij getrouwd?

ROMBOUT

Gescheiden. En jij?

LIVINIA

Weduwe.

OBER

Hmm, volgens mij kan dat opschrift wel eens waar worden. Laat me nog wat wijn inschenken.

5.

Vanachter een andere grafzerk komt een DOMINEE aanlopen. In zijn armen draagt hij een groot boek, een opengeslagen Statenbijbel. De ober tovert ergens een stoel vandaan die hij bij het tafeltje neerzet. Rombout en Livinia kijken verwonderd toe hoe de dominee ongevraagd bij hen komt zitten, met de bijbel nog steeds opengeslagen op zijn schoot.

DOMINEE

Een Statenbijbel uit 1684.

LIVINIA

Een Pouilly Fuisée uit 2005, een Statenbijbel uit 1684 en de aankondiging over een echtgenoot uit 1970. Una giornata particulare.

DOMINEE

Een wat, mevrouw?

LIVINIA

Una giornata particulare. Zo heet een bekende Italiaanse film met Sofia Loren. Een bijzondere dag.

ROMBOUT

Je spreekt Italiaans?

LIVINIA

Helaas niet, nee. Maar die Italiaanse titel sprak mij wel aan.

ROMBOUT

Leuk. En die aankondiging over ons samenzijn, heb je die ook onthouden?

LIVINIA

Als dat opschrift op die grafzerk klopt, dan zal ik die aankondiging voor de rest van mijn leven niet meer vergeten.

DOMINEE

Welk opschrift?

6.

ROMBOUT

De ober vertelt ons net dat hij op die grafzerk daar een opschrift heeft gelezen bij een leeg graf, waarmee aangekondigd wordt dat Livinia en ik de verdere rest van ons leven bij elkaar zullen blijven en uiteindelijk samen in dat graf zullen rusten.

DOMINEE

Dan klopt mijn opdracht.

LIVINIA

Welke opdracht?

DOMINEE

Ik ben hierheen gestuurd om een zekere Rombout en Livinia in de echt te verbinden.

LIVINIA

Maar ik ben helemaal niet van plan om weer te trouwen!

ROMBOUT

En ik kwam hier om te praten en na te denken over het dodenrijk.

OBER

En ik kwam hier om jullie getuige te zijn.

ROMBOUT

Maar hebben we voor een huwelijk niet twee getuigen nodig?

Aan de andere kant van het pad staan ook enkele half verzakte grafstenen, en iets verderop een klein familie mausoleum. Daar klimt een DOODGRAVER uit. Ook hij komt aanlopen.

DOODGRAVER

Hallo! Hier ben ik.

De ober had hem al opgemerkt en wederom zet hij een stoel erbij. Net als de dominee gaat ook de doodgraver ongevraagd zitten.

7.

ROMBOUT

(tegen ober)

Als iedereen bij ons komt zitten, waarom jij dan niet ook? Pak nog een stoel, en een paar glazen.

DOODGRAVER

Het is hier bij iedere begrafenis altijd maar weer treurnis en verdriet. De mooiste dagen zijn wanneer er hier geen mens is.

OBER

Maar het ligt hier toch vol met mensen!

DOODGRAVER

Nee, het ligt hier vol met lijken. Dat is heel iets anders. Lijken zijn de verlaten omhulsels van mensen die niet meer bestaan.

OBER

Zo heb ik het nog nooit bekeken. Zeg dat laatste nog eens?

DOODGRAVER

Lijken zijn de verlaten omhulsels van mensen die niet meer bestaan. De geest van een mens die sterft gaat terug naar God, de ziel gaat naar het dodenrijk en het lichaam wordt in een houten kist gelegd. Na verloop van tijd is het hout van de kist verrot, en de wormen maken dan het karwei af. Alleen de botten blijven over. Maar van die botten kun je alleen een skelet maken, geen complete mens.

ROMBOUT

Je hebt hier wel over nagedacht.

DOODGRAVER

Veel mensen die beroepshalve met de dood bezig zijn, zoals ik, hebben daar gedachten over. De meeste mensen hebben alleen met de dood te maken wanneer een familielid sterft, of een goede vriend of zo.

(MORE)

8.

DOODGRAVER

En van al die mensen zijn hun gedachten en opvattingen over de dood gekleurd door hun emoties ten aanzien van de zojuist overleden persoon. Maar wij doodgravers hebben geen emoties ten aanzien van de mensen die wij in het graf laten zakken. Wij kunnen dus heel anders over de dood denken. Voor ons zijn lijken geen mensen.